Przekład ma swoje wymagania

Tak, zdecydowanie. Jest wymagający i tłumacz musi się nieźle nagimnastykować, aby tym oczekiwaniom podołać. A lekko naprawdę nie jest. Mimo to teoretycy przekładu starają się zebrać wiedzę i odpowiednio ją sklasyfikować, aby choć trochę ułatwić (lub uprzykrzyć, jak kto woli) życie tłumaczom.

Poniżej prezentuję listę wymagań, jakie powinien spełniać idealny tłumacz, aby wiernie oddać tekst. A ponieważ idealni tłumacze nie istnieją (podobnie jak idealne kobiety czy mężczyźni), poniższe wskazówki mogą się przydać bardziej lub mniej, choć pierwszy wariant brzmi lepiej.

1. Tłumacz powinien perfekcyjnie znać języki, z których i na które tłumaczy. Jednak jeśli już wybierać język, który najlepiej powinien znać, to ten, na który przekłada dany tekst.

2. Aby przetłumaczyć tekst, najpierw należy go zrozumieć czy też "zobaczyć" (co w przekładzie poezji ma duże znaczenie, o czym już pisaliśmy).

3. Przekład powinien wyrażać to, co chciał przekazać autor, a nie tłumacz. Rola tego drugiego sprowadza się do wskazania czytelnikowi właściwego sposobu rozumienia tekstu.

4. Tłumaczenie powinno opierać się na oddaniu artystycznego wrażenia oryginału, a nie dosłowności.

5. Tłumaczony tekst powinien być bliski współczesnemu odbiorcy i używać jego słownictwa, a zarazem oddać tę epokę, w której powstał. Jest to rzeczywiście trudne i pozornie się wyklucza, ale kompromis jest możliwy.

6. Przekład powinien oddawać realia związane z rzeczywistością, w której powstał tekst oryginalny. Jednocześnie trzeba pamiętać, że muszą być one zrozumiałe dla odbiorcy (stąd część takiego rodzaju leksyki się pomija lub wyjaśnia, np. w przypisach).

7. W przekładzie literackim należy pamiętać o indywidualnym stylu pisarskim każdego autora i starać się przekazać chociażby jego charakterystyczne cechy.

8. Należy wziąć pod uwagę cechy gatunkowe tekstu, np. wiersz zazwyczaj tłumaczy się w formie wiersza, a nie prozą.

9. Tekstów nieprzekładalnych zasadniczo się nie tłumaczy, choć w tej kwestii są różne opinie.

10. Podstawę tekstu tłumaczonego buduje się poprzez dokładną selekcję słów, aby pasowały do kontekstu i wariantów stylistycznych.

11. Dobrze unikać dwuznaczności, które utrudniają odbiór tekstu.

12. Jeśli autor oryginału celowo stosuje błędy językowe, nie powinno się ich poprawiać, tylko odpowiednio przełożyć.

13. Oczywiście nie należy zapominać, że przekład powinien odpowiadać normom danego języka, nie zawierać w naszym wypadku rusycyzmów składniowych czy leksykalnych.

Powyższych porad nie należy traktować jako dekalogu tłumacza, z pewnością są jeszcze inne metody, których nie wymieniłam, a które w swojej pracy stosują zawodowi tłumacze. Może jeszcze warto na koniec dodać jedną z fundamentalnych zasad tłumacza - NIE SZKODZIĆ. Tekstowi oryginalnemu oczywiście:)