Napisałem jak przed ponad 3 000 000 000 (3 tyś
milionów) lat temu powstawał pierwotny ocean. Wraz z deszczami spływały
do niego cząstki rozpuszczonych kontynentów, ich minerałów, soli. W tej
pra-zupie zrodziła się tajemnicza i zadziwiająca materia – protoplazma. I
od tego to się zaczęło.
Wszystko, co
możemy powiedzieć o tamtych czasach, to tylko przypuszczenie, teorie
niezbadane, lecz dość prawdopodobne. Tej wiedzy nie posiada nikt. Nie
znamy przecież do końca ani temperatury, ani ciśnienia, ani zawartości
chemicznej tamtych wód - czyli ich zasolenia. A jednak coś musiało
zadziałać w tym chemicznym tyglu, że stworzył się taki przełomowy moment
i powstała pierwsza, żywa komórka. Taki delikatny twór bardziej,
przypuszczalnie, zbliżony do bakterii. Mikroorganizm z pogranicza
materii martwej i ożywionej. Ani roślina, ani zwierzę. To coś żywiło się
prawdopodobnie pobierając substancje nieorganiczne na podobieństwo
obecnych bakterii siarkowych czy żelazistych. Jeszcze było zbyt ciemno,
by wytworzył się chlorofil umożliwiający samoodżywianie. A gdy to już
nastąpiło – powstały pierwsze rośliny. Mijały tysiąclecia. Rośliny
pobierały dwutlenek węgla, wydalały tlen. Powoli zmieniał się skład
atmosfery. Jednokomórkowe organizmy coraz bardziej specjalizowały się w
formach pobierania pokarmu. Zaczęły powstawać takie, co mając za mało
chlorofilu, zaczęły konsumować inne rośliny. Pojawiały się nowe formy
rozmnażania. Nie tylko jeden podział. Jedne dzieliły się poprzecznie,
inne podłużnie, jeszcze inne namnażały się w grona, które potem się
rozpadały na pojedynczo osobniki. A jeszcze inne poczęły wypączkowywać z
siebie młode pokolenia. Wieki płynęły. Powstawały organizmy złożone.
Wielokomórkowe. A z czasem także wielonarządowe.
Ułóżmy więc to sobie w takiej chronologii, jaką się posługuje obecna nauka i wiedza.
Historia Ziemi podzielona jest
na Ery zwane też Grupami. Te zaś na okresy czyli Systemy, które liczone
są w milionach minionych lat czyli od okresu najdawniejszego do dnia
dzisiejszego.
Otóż najwcześniejszą erą jest Archaik. Trwał on od ?, bo od zawsze, do około 3 tyś milionów lat temu.
Do dziś przetrwały jedynie np. ślady Góry św. Wawrzyńca w Kanadzie oraz
bardzo zmienione przez temperatury i ciśnienie najdawniej powstałe
skały wulkaniczne i osadowe – choć ich historia powstania jest bardzo
chwiejna i zamglona. W erze tej najprawdopodobniej zainicjowały się
najwcześniejsze formy życia.
W okresie od 3 tyś milionów do 600 milionów lat temu plasuje się era Proterozoiku.
Z tego okresu posiadamy wiedzę o najdawniejszej epoce lodowcowej. Wtedy
to wypiętrzyły się Góry Killarney – w amerykańskich stanach Wisconsin i
Minnesota oraz w Kanadzie. Do dziś zachowały się ich podnóża.
Prawdopodobnie w tym właśnie okresie zaczęły rozwijać się bezkręgowce.
Teraz następują dwa okresy Wczesnego Paleozoiku. 500 do 600 milionów lat temu trwa okres Kambru.
Nastąpiło wówczas ogromne wzbieranie i ustępowanie wód. Zachowały się
kopalne ślady częściowego zatopienia lądu obecnych Stanów Zjednoczonych
dające pewność, że od tego okresu możemy już z dużym prawdopodobieństwem
datować powstanie licznych grup wszystkich bezkręgowców.
Lat temu 440-500 milionów trwał system Ordowik.
Ponad połowa kontynentu Ameryki Północnej zapada się pod wodę, w której
pojawiają się pierwsze kręgowce, a powszechnymi stają się głowonogi
Cephalopoda.
Następną jest era Paleozoiku. Rozpoczyna je okres zwany Sylur trwający od 400-440 milionów lat temu.
Znów ocean zalewa przyszłe Stany Zjednoczone tworząc ogromne złoża
solne. Wybuchają wulkany w Nowym Brunszwiku i w Maine. Powstają, w
skutek ruchów tektonicznych na terenach obecnej Grenlandii, Wielkiej
Brytanii i Skandynawii Góry Kaledońskie, których podnóża nadal istnieją.
Życie wychodzi z morza i pojawia się na lądach ówczesnych kontynentów.
To prymitywne jednokomórkowce. A ryby skrzelodyszne rozpoczynają
penetrację brzegów.
Następuje teraz Dewon. Drugi okres Paleozoiku. Trwał od 350-400 milionów lat temu.
Na obszarze, którego już nigdy potem nie zaleje morze, wyrastają Góry
Appalachy Północne. W morzach w pełni dominują już ryby, a dziś
odkrywamy skamieliny tamtejszych ryb ziemnowodnych.
Okres od 270-350 milionów lat wstecz to Karbon.
Po raz ostatni tereny środkowych Stanów Zjednoczonych pokrywa ocean, co
przyczynia się do powstania wielkich złóż węglowych. Przyczyniają się
do tego powstałe wtedy rośliny węglotwórcze. Rozwija się coraz więcej
form zwierząt ziemnowodnych. Nad lądami pojawiają się pierwsze owady. Te
drapieżne przypominały swym wyglądem obecne ważki.
Perm, system trwający od 225-270 milionów lat temu kończy Paleozoik.
Rosną Appalachy na południu Nowej Anglii. Obfite wylewy wulkanów tworzą
w Indiach płaskowyż Dekanu. Lodowce pokrywają od Ameryki Południowej
przez Afrykę, Indie i Australię cały pas równikowy naszego globu.
Zachodnia Ameryka Północna pod wodą. Większa część obecnej Europy też.
Na terenach przyszłych Niemiec powstają największe na świecie złoża
soli. Wtedy też powstają złoża naszej Wieliczki. Pojawiają się
prymitywne płazy oraz pierwsze rośliny szpilkowe jak też najwcześniejsze
rośliny Cycadacae.
Okresem Triasu od 180 do 225 milionów lat temu rozpoczyna się era Mezozoiczna.
Cechuje go duża aktywność wulkaniczna zwłaszcza w zachodniej Ameryce
Północnej oraz Nowej Anglii. Rozpoczyna się era dinozaurów. Niektóre
gady powracają do mórz. Wtedy to na gałęzi ewolucji pojawiają się
prymitywne jeszcze, pierwsze i następne drobne ssaki.
Okres Jura. Od 135 do 180 milionów lat temu.
Po raz ostatni w historii świata morze pokrywa stan amerykański Oregon i
Kalifornię. Rozkwit ery wielkich gadów. Pojawiają się też pierwsze
ptaki. Wypiętrzają się Góry Sierra Newada.
Mezozoik kończy się okresem Kredy. To od 70 do 135 milionów lat wstecz.
Rosną Andy i Góry Skaliste, a Prąd Zatokowy ma bezpośredni wpływ na
tworzenie się tzw. Grzbietu Panamskiego. Większa część Europy oraz
nieomal połowa Ameryki Północnej znów jest pod wodą. W Anglii powstają
znane do dziś urwiska kredowe. Na ladzie dominują jeszcze gady lecz
kończy się era dinozaurów i gadów latających.
Wkraczamy w erę obecnie trwającą: w Kenozoik. Zaczął on się okresem zwanym Trzeciorzędem trwającym od 1 do 70 milionów lat przed nami.
Wielkie lądy zapadają się pod wodę. W tym czasie tworzy się wapień
numulityczny, który posłuży później do budowy piramid. Powstają
najmłodsze, ziemskie góry: Pireneje, Himalaje, Alpy, Apeniny i cały
Kaukaz. Niezwykle silna działalność wulkaniczna wyrzuca 200 tyś mil
kwadratowych lawy i tak powstaje ogromna Wyżyna Kolumbijska. Na ten
okres datujemy też początki erupcji wulkanów Etna i Wezuwiusz. Rozwój
życia to najwyższe gatunki roślin oraz wyższe rzędy ssaków. Ale nas –
ludzi – jeszcze nie ma!
Na okres od 0 do 1 miliona minionych lat liczymy Plejstocen.
Rozpoczynają swe powstawanie przybrzeżne obszary zachodnich Stanów
Zjednoczonych. To formowanie tam trwa zresztą nadal bardzo wyraźnie, a
na reszcie globu mniej dostrzegalnie. Zlodowacenie plejstoceńskie skuwa
lodem rozległe połacie Ameryki i Europy Północnej. Lodowce powodują
wahania się poziomu mórz. Pojawia się nowy, groźny, drapieżny ssak
zagrażający współczesnym roślinom i zwierzętom – CZŁOWIEK.
Ale gdy za milion lat naukowcy
rozpoczną wykopaliska to wiecie, jak prawdopodobnie nazwą współczesną
nam okres lub erę? Nie! Nie „Erą Człowieka”. Nazwą ją „Erą Owadów”, gdyż
to one obecnie dominują na naszym globie. Kto by pomyślał, prawda?
Bibliografia:
Wielka Encyklopedia Powszechna PWN 1962r.
Było sobie życie – Łańcuch życia – www.byłosobie.pl
Audycje TVP1 - film popularnonaukowy
Morie Aleksandr Biełganow 1971
Wikipedia
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz